Başlıca amacı; emek istismarını ve haksız rekabeti önlemek, gelir dağılımında adaleti sağlamak olan asgari ücretin, hiçbir zaman dinamikliğini ve güncelliğini kaybetmemesi, buna rağmen tam olarak ne olduğu, nasıl geliştiği ve nelere göre belirlendiği veya belirlenmesi gerektiği, tespit edilmesi ve anlaşılması zor olan ekonomik bir konudur.
Ayrıca toplumun her kesiminin biliyorum diye düşündüğü ancak yine de kafasına takılan sosyal konulardan da biridir.
Asgari Ücret Nedir?
Genel bir tanımlama yapacak olursak asgari ücret; bir işçiye bir iş günü karşılığında ödenmesi belirlenen en düşük (minimum ) ücrettir.
Anlamsal olarak bir tanımlama yapılacak olursa; bir kişinin kendisinin (hatta ailesinin) en temel ihtiyaçları olarak sayılabilecek; beslenmek, barınmak, giyim, ısınmak, ulaşım, kültür gibi ekonomik ve sosyal hayatlarını iyi bir şekilde sürdürebilmesine yetecek biçimde düzenlenmesi gereken, (çalışana) verilebilecek olan en düşük ücret anlamına gelmektedir.
Yasal olarak ise; 25540 sayılı Asgari Ücret Yönetmeliği’nin 4. maddesinde, “işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin; gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret” olarak tanımlanmış olduğu görmekteyiz.
Kimler tarafından ve nasıl belirlenir?
Bu ücret, işçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan Asgari Ücret Komisyonu’nca müzakere yoluyla belirlenmektedir.
Her yıl, ülkenin içinde bulunmuş olduğu sosyal ve ekonomik durumları, ücretleri dikkate alarak ve en önemlisi, özünde asgari geçim şartını göz önünde bulundurarak beş hükümet, beş işveren ve beş işçi temsilcisi diye adlandırılan üç taraflı bir komisyon bir araya gelip asgari ücreti belirlemek için müzakereler yapmaktadır. Tüm bunlar için işçi ve işveren temsilcileri, en çok üyeye sahip üst işçi ve işveren örgütleri tarafından (işçi temsilcilerini Türk-İş ve işveren temsilcilerini ise TİSK) saptanmaktadır.
Dünyada Durum Nasıldır?
Dünyada asgari ücret ilk olarak Yeni Zelanda’da uygulamaya konulmuş ve 45 ürünün fiyatı temel alınarak belirlenmiştir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) gibi uluslararası kuruluşlar ile asgari ücret evrensel bir nitelik kazanmıştır Günümüzde uygulama ülkelere göre değişmektedir. Örneğin; Kanada’da, Çin’de şehirlere göre farklı asgari ücretler vardır. Yine ABD’de 100’den fazla farklı asgari ücret bulunmaktadır. Çin’de bazı bölgelerde, değişen ekonomik koşullara göre üç veya dört farklı asgari ücret seviyesi bulunabilmektedir.
Asgari Ücretin Kapsama alanı nedir?
Asgari ücret ülke vatandaşları olarak, doğrudan ve dolaylı şekillerde hepimizi etkilemektedir.
Referans bir ücret olarak ele alındığından hükümet, emeklilerin ve kamu çalışanlarının maaş düzeylerinin belirlenmesinde asgari ücret artışlarını referans olarak alabilmektedir. Her ne kadar faydalı olup olmadığı tartışılabilir bir konu olsa da hükümetler tarafından enflasyonla mücadele konusunda da bir ölçüt olarak alınabilmektedir.
Nominal Asgari Ücret Reel Asgari Ücret Arasındaki Fark Nedir?
Asgari ücretin kullanımda olan TL cinsinden ifade edilen miktarına “nominal” asgari ücret, satın alma gücünü yansıtan, TÜFE ile düzeltilmiş değeri ise “reel” asgari ücret olarak ifade edilmektedir.
Açlık ve Yoksulluk Sınırı Ne Demektir?
Yoksulluk ve açlık sınırı belirlenirken ortalama 4 kişilik ailenin standart bir yaşam sürdürebilmesi için gerekli olan ihtiyaçlar belirlenir ve ardından hesaplama yapılır. Açlık sınırının kapsamına bakıldığı zaman Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenmiş olan standartlara göre hesaplandığı görülmektedir. Ancak yoksulluk sınırı niteliğinde, gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler arasında uçurum kadar (nitelikli) farklar bulunduğundan değişiklik gösterebilmektedir. Açlık sınırına kıyasla yoksulluk sınırının belirlenmesi için ortaya konulmuş net bir bilgi bulunmamaktadır.
Açlık sınırı hesaplaması yapılırken şu ürünler süt, peynir, yoğurt, tavuk, et, balık, meyve, sebze ve bakliyat, ekmek, makarna ve pirinç dikkate alınarak hesaplama yapılır. Bu belirlemede Dünya Sağlık Örgütü'nün öncülük ettiği, bütün aile üyelerinin alması gereken asgari kalori miktarına göre belirlenir.
Sonuç;
Her gün farklılaşan ihtiyaç ve ekonomik koşullara göre belirlenmesi gereken bir asgari ücret ne vatandaşlarımızı enflasyona karşı ezdirmeli ne de Kobi ve işletmeleri iflasa ve kayıt dışına mahkûm etmemelidir. Denge kurulurken insan onuruna yaraşır bir hayat standardına ulaştıracak bir seviye belirlenmelidir. Gerekiyorsa bölgesel veya sektörel asgari ücret belirleme çalışmaları yapılmalı ve uygulanmalıdır. Asgari ücreti, ekonomik fırtınalar yaşanırken demir atılacak bir liman olarak görmemeli, yoksulluğu kalıcı hale getirebilecek tutum ve davranışlardan kaçınılmalıdır. Tutar ve artış oranı belirlenirken yoksulluk ve açlık sınırının dikkate alınacağı bir asgari ücret her vatandaşın en doğal hakkıdır.
Anayasanın 49.maddesi de bu durumu şöyle ifade etmektedir. “Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.”
Faydalı olması ümidiyle…
Not: “Bu makalelerde yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi veya kişisel tavsiye niteliğinde değildir ve yatırım faaliyetinde bulunmaya davet veya teşvik değildir. Herhangi bir yatırım kararının uygunluğu konusunda bağımsız mali ve uygunsa hukuki tavsiye almalısınız.”