İşletmelerin harcama yönünden kredi kartı kullanım tercihlerine baktığımızda gerek çalışanlar tarafından yapılan harcamaları kontrol altına alması, işletmeyle ilgili seyahat, ağırlama, akaryakıt alımı, kırtasiye, kasko ve trafik sigortası, motorlu taşıtlar vergisi ve diğer vergi ve Sgk gibi ödemelerinde sağladığı taksit imkânları ve hediye puan kazanımları kart kullanmaya yönlendirmektedir.
Konuyu ticari faaliyetlerinde satışlarının bir unsuru olarak değerlendirdiğimizde ise taksitli satışlarında tahsilat riskini en aza indirmesi, müşteri tahsilatlarındaki çek veya senet kullanımının getirdiği riskleri ekarte etmesi ı tercih edilme sebeplerinin başında gelmektedir.
Kredi kartı puan uygulamaları her ne kadar farklı bir işlem gibi görünse konu ticari bir faaliyet içerisinde cereyan ettiği ve işletme için gelir ve gider unsuru meydana getirdiği için muhasebe ve vergisel boyutu da önem kazanmaktadır.
Bununla beraber Türkiye’de kredi kartı ile ilgili puan uygulamalarının muhasebeleştirilmesinde yoruma dayalı bazı tereddütler olduğu da görülmektedir.
Finans kurumlarının kredi kartı kullanımını artırmak için verdiği promosyonları kısaca sayacak olursak;
Harcamalara bağlı olarak hediye verilmesi,
Harcamalara bağlı olarak nakit puan verilmesi,
Harcamalara bağlı olarak mil veya bonus verilmesi,
Harcamalara bağlı olarak nadiren de olsa nakit indirim sağlanması, diyebiliriz.
Bu sebeple makalemizde kredi kartı puan uygulamaları; işletmeler tarafından yapılan alışverişler sonucu elde edilen puanlar ile puan kazanımları ve puan kullanımlarının muhasebeleştirilmesi olmak üzere iki kısımda incelenecektir.
Puan Kazanımlarının Muhasebeleştirilmesi:
Gelir, “Bir gerçek kişinin bir takvim dönemi içerisinde elde etmiş olduğu kazanç ve iratların safi tutarıdır.”(G.V.K.Mad.1) şeklinde tanımlanmıştır. Kredi kartları ile elde edilmiş bulunan puanlar için Gelir Vergisi’ndeki istisnalarda yer verilmediğinden puan sonucunda elde edilen gelirler kayıt altına alınmak ve vergiye tabi olmak zorundadır.
Örnek: XYZ İşletmesi 31.08.2021 tarihinde, Q İşletmesinden 1000 TL + % 8 KDV tutarındaki ticari malı satın almış bedelin tamamını kredi kartı ile ödemiştir. Bankanın vermiş olduğu puan oranı % 2’dir.
Kredi Kartı İle Ticari Mal Alındığından
-----------------------/---------------------------
153 TİCARİ MALLAR 1.000,00
191 İNDİRİLECEK KDV 80,00
329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR 1.080,00
309 DİĞER MALİ BORÇLAR (HESABI DA KULLANILABİLİR)
K.Kartı Kullanımı Kredi Kartı İle Ticari Mal Alışı
----------------------/------------------------------
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 21,60
679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 21,60
Puan Kazanımlarının Muhasebeleştirilmesi
----------------------/------------------------------
Puan Kullanımlarının Muhasebeleştirilmesi
Kullanılmayan puanlar bankalar tarafından silinebildiğinden kısa sürede kullanılmaktadır. Bu nedenle dönen varlıklar içerisinde takip edilmesi yerinde olur. Ancak silinmeyen ve kullanılmayan puanların takvim yılının değişmesi durumunda duran varlıklar arasına alınması gerekecektir.
Örnek: XYZ İşletmesi 31.08.2021 tarihinde kredi kartında biriken puanları da kullanarak değeri %8 KDV dâhil 540- TL tutarında kırtasiye satın almıştır.(KDV %8) 140 TL puan kullanılmış, gerisi nakit ödenmiştir.
Puan Kullanımlarının Muhasebeleştirilmesi
----------------------/------------------------------
770 YÖNETİM GİDERLERİ 500,00
191 İNDİRİLECEK KDV 40,00
100 KASA HESABI 400,00
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 140,00
----------------------/------------------------------
Mil veya Hediye Verilmesi
Burada da yapılacak işlem yine puan harcamalarında olduğu gibi. Biriken millerle bilet alınması durumunda KDV dâhil bilet bedeli kadar tutar gelir kaydedilecek. Şirket işiyle ilgili uçuş bileti diğer yandan gider kaydedilecek.
Nakit İndirimi Sağlandığı Durumlarda
Bu durumda nakit olarak sağlanan menfaatin her harcama döneminde harcamanın gider kullanılan puanın gelir olarak kayıtlara alınması gerekmektedir.(Örneğin temsil ağırlama gideri olarak yenilen yemek puanlarla ödendiğinde yemek bedeli bir taraftan gider yazılırken kullanılan puanlar gelir yazılacaktır.)
ÖNEMLİ NOT:
Her ne kadar bir miktar konumuz dışında da olsa uygulama şirketin kredi kartıyla yapıldığı halde faturası getirilemeyen harcamaların kanunen kabul edilmeyen gider yazılarak kayıtlara alındığı görülmektedir.
Bir harcamanın kanunen kabul edilmeyen gider olabilmesi için öncelikle gider niteliği taşıması gereklidir. Bu nedenle belgesi olmayan bir harcamanın öncelikle gider olduğunu ispat etmeniz gerekecektir.
Ayrıca 689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar hesabına alınması dağıtılabilir karı azalttığından, kâr dağıtım stopaj vergisi yönünden re’sen tarhiyat nedeni de olabilir.
Bunların kanunen kabul edilmeyen gider yazılıp dönem kazancına ilave edilerek beyan edilmesi, vergi yasalarına göre vergi zıyaının önüne geçilmiş olmakla birlikte, gider yazılması şirket kaynaklarının azalmasına neden olduğundan ticaret kanuna göre de bu mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenlerle bu tür ödemelerin gider yazılmaması gerekir.
Bu nedenle, şirketlerin kredi kartı ekstrelerinden tespit edilen yapılan faturasız harcamaların 309/329 no.lu hesabın alacağına ve 131 no.lu hesabın borcuna işlenmek üzere kayıt altına alınması uygun olacağı kanaatindeyim.
Faydalı olması ümidiyle…