Limited şirketler, sermaye şirketi olarak nitelendirilirlerse de bünyelerinde bazı noktalarda kişi şirketlerinin özelliğini de barındırırlar.
Limited Şirketlerde esas sermaye payının devredilebilmesi için TTK m. 595 gereği pay devir sözleşmesinin yazılı olarak yapılması ve tarafların imzalarının noterden onaylatılması gerekir.
Devir işleminde şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Devir ancak bu onayla geçerli olur. Ortaklar genel kurulu şirket sözleşmesinde başka türlü düzenlenmemişse, sebep göstermeksizin onayı reddedebilir. Hatta şirket sözleşmesiyle sermaye payının devri yasaklanabilir.
Ölüm halinde esas sermaye payının geçişi kanunen gerçekleşmektedir. Ortağın ölümü üzerine payın miras yoluyla geçişi halinde, esas sermaye payından kaynaklı tüm hak ve borçlar ölüm ile birlikte mirasçılara geçer. Murisin paylarının geçişinde, genel kurulun onay koşulu ortadan kalkar.
Şirket Ortağının Ölümünün Şirkete Bildirilmesi ve Şirketin Red Hakkını Kullanması:
Kanun böyle bir durumda payı devralan kişinin şirkete girmesini engellemek için bazı imkânlar tanımıştır. Şirket iktisabın öğrenilmesinden itibaren üç ay içinde esas sermaye payının geçtiği kişiyi onaylamayı reddedebilir. Bunun için, şirketin, payları kendi veya ortağı ya da kendisi tarafından gösterilen üçüncü bir kişi hesabına, gerçek değeri üzerinden devralmayı, payın geçtiği kişiye önermesi şarttır. Şirket, kendisine tanınan yasal ön alım hakkı gereği, kendisi, ortakları veya üçüncü bir kişi hesabına tek yanlı bir kurucu yenilik doğuran hakkı kullanır. Bu üç aylık süre hak düşürücü nitelikte bir süredir. Bu nedenle şirket üç ay içinde bu pay geçişini açık ve yazılı şekilde reddetmezse, onay vermiş sayılır. Red kararı, devrin gerçekleştiği günden itibaren geçerli olmak üzere geriye etkilidir. Red, bu konudaki kararın verilmesine kadar geçen süre içinde alınan genel kurul kararlarının geçerliliğini etkilemez.
İlaveten şirket sözleşmesinde ek ödeme veya yan edim yükümlülükleri öngörüldüğü takdirde, devralanın ödeme gücü şüpheli görüldüğü için ondan istenen teminat verilmemişse, genel kurul şirket sözleşmesinde hüküm bulunmasa bile, onayı reddedebilir.
Şirketin karar bildirimi muhataba ulaşmakla hukuki sonuçların doğumu gerçekleşir. Keza şirketle devralan arasında alım sözleşmesi kurulmuş kabul edilir. Taraflar esas sermaye payının bedeli olarak gerçek değer üzerinde anlaşamamışlarsa bu değer TTK m. 597 gereği taraflardan birinin istemi üzerine şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince belirlenir. Mahkeme, yargılama ve değer belirleme giderlerini kendi takdirine göre paylaştırır. Mahkemenin kararı kesindir.
Şirketin Kendi Paylarını Edinmesinde Ölümün Etkisi:
Limited şirketin kendi paylarını iktisap etmesinin koşulları 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 612 maddesinde düzenlenmiştir.
Şirketin kendi paylarını iktisap etmesi, istisnai olarak iki ana koşulun var olmasına bağlıdır.
Bunlardan ilki, şirket kendi esas sermaye paylarını, sadece, bunları alabilmek için gerekli tutarda serbestçe kullanabileceği özkaynaklara sahipse iktisap edebilir. Öz sermaye, şirketin iradesi ile ayrılmış olan, sözleşmeden doğan ve olağanüstü yedek akçe ve kanuni yedek akçelerin kullanılabilir kısmından ve geçen yıllardan aktarılan kârlardan oluşur. Yani iktisap edilecek esas sermaye payları için ödenecek bedel çıktıktan sonra, şirket öz sermayesi kalmalıdır. Bu sebepledir ki iktisap edebilecek öz sermayeye sahip olması şartı, sermaye korunması ilkesinin bir sonucudur. Kalan bu öz sermaye en az esas veya çıkarılmış sermaye ile dağıtılmasına izin verilmeyen yedek akçeler toplamı kadar olmalıdır.
Diğer koşul; şirketin alacağı payların itibarî değerlerinin toplamı esas sermayenin yüzde onunu aşmıyorsa ancak iktisap edebilir. Ancak bu yasal sınır şirket sözleşmesinde öngörülen veya mahkeme kararıyla hükme bağlanmış bulunan bir şirketten çıkma ya da çıkarma dolayısıyla, esas sermaye paylarının iktisabı hâlinde, birinci fıkradaki üst sınır yüzde yirmi olarak uygulanır. Şirket kendi esas sermaye payları için ödediği tutar kadar yedek akçe ayırır. Şirket esas sermayesinin yüzde onunu aşan bir tutarda iktisap edilen esas sermaye payları iki yıl içinde elden çıkarılır veya sermaye azaltılması yoluyla itfa edilmesi gerekir.
Tek Kişilik Limited Şirketlerde Ortağın Ölümü:
Öncelikle belirtmekte fayda var; tek ortaklı limited şirketlerde, bu ortak genel kurulun tüm yetkilerine sahiptir. Tek ortağın genel kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerlilik kazanabilmesi için yazılı olmaları şarttır (TTK md. 616/III).
Tek kişi limited şirketlerde gerçek kişi ortağın ölümü, tüzel kişi ortağın ise iflası, şirketin sona erme nedeni değildir. Diğer bir ifadeyle, tek ortağın ölümü şirketin sona ermesi ve tasfiye edilmesi sonucunu meydana getirmez. Böyle bir durumda, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun (TMK) mirasa ilişkin hükümleri devreye gireceğinden şirket ortaksız hale gelmediği kabul edilir.Şirket ortağının ölümü halinde bu ortağın şirket paylarından doğan haklar da kanun gereğince doğrudan doğruya mirasçılarına geçtiğinden, bu ortağa ait paylara ilişkin haklar (genel kurula katılma, oy kullanma, kar payı alma gibi ortaklık hakları) mirasçıları tarafından kullanılır. Mirasın paylaşımına kadar şirketin yönetiminde bütün mirasçılar söz sahibidir ve kararlar oybirliği ile alınır. Mirasçılar arasında birlikte hareket ilkesinin uygulanamadığı durumlarda mirasçılardan birisinin başvurusu üzerine sulh mahkemesince atanan temsilci, miras ortaklığına ivme kazandırabilir. Temsilci, mirasçılardan biri olabileceği gibi üçüncü bir kişi de (gerçek ya da tüzel kişi) olabilir. Mahkemenin, atadığı temsilci miras ortaklığına katılan tüm mirasçıların temsilcisi konumunu elde eder.
Tek Ortaklı Şirkette Mirasçıların Mirası Reddi Halinde Şirketin Durumu:
Yasal ve atanmış mirasçılar mirası reddedebilirler. Burada yasal süre 3 aydır. Ölüm tarihinde miras bırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise, miras reddedilmiş sayılır.(TMK.605)
Tek ortağın ölümü sonrasında en yakın mirasçıların mirası reddetmesi halinde limited şirket, sulh hukuk mahkemesi veya atayacağı bir ya da birkaç tasfiye memuru tarafından tasfiye olunur.