
İnsanlığın hayatının içine dâhil ettiği veya başka bir bakış açısıyla hayatını onun içine dâhil ettiği internet ile yaşayadursun gelecekte belki bugünün internet dünyasını taş devri olarak nitelendirilmesine sebebiyet verecek olan metaverse kavramı dijital âlemde yepyeni bir çağı temsil edecek gibi görünüyor. Peki, Facebook’ tan sonra dünyaca ünlü pek markanın da dâhil olmaya başladığı bu metaverse”nedir?
İlk olarak Neal Stephenson adlı yazar tarafından yazılan bir romanda oluşturulan kurgusal dünyanın adı olarak kullanılan bu kavramı tam anlamıyla anlayabilmek için öncelikle kelimenin yapısını inceleyelim dilerseniz. Yunancada “sonra, öte” anlamına gelen “meta” kelimesiyle İngilizcedeki “evren” anlamına gelen “universe” kelimelerinden birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.
Metaverse yani “evrenötesi”
Gün geçtikçe daha sık karşımıza çıkmaya başlayacak gibi gözüken olan Metaverse için internetin geleceği olduğu hatta yeni bir sanal dünya olacağı ifade ediliyor.
Metaverse ne zaman ortaya çıktı:
"Metaverse" kavramı Neal Stephenson adlı yazar tarafından yazılan ve yapay zeka ve sibernetik gibi bilgisayar teknolojisinin hâkim olduğu, fiber optik ağı üzerinden topluma sunulan’ ve artırılmış gerçeklik gözlüklerine yansıtılan ortak bir ‘sanal evren’ olarak,1992 de basılan bilim kurgu romanı Snow Crash' de karşımıza çıktı. Kitapta gerçek insanların avatarlarının bulunduğu üç boyutlu sanal bir dünyaya Metaverse ismi veriliyordu.
Nasıl bu kadar popüler oldu?
Bu kavram son zamanlarda Facebook şirketinin çatı marka olarak meta adını almasıyla ve Facebook Metaverse projesinde çalıştırılmak üzere 3500 yetkin personel alımı için iş ilanı vermesiyle popülaritesini kazandı.
Aynı zamanda Bu yeni sanal dünyanın aslında eski adıyla Facebook yeni marka adıyla Meta’ nın kurucusu Zuckerberg’in “İnternetin vücut bulmuş hali” olduğunu belirterek sanal gerçeklik aygıtları üzerinde çalışan şirketleri satın almaya başlayıp bu alana milyarlarca dolar yatırım yapmaya başladı. Geçtiğimiz aylarda da “Horizontal Workrooms” isimli sanal ofislerini tanıtarak ve iş dünyasının Metaverse’ e taşınabilmesi konusunda önemli bir adım atı.
Metaverse yalnızca oyunlar için olan bir evren midir:
Metaverse’ ün yeni sosyal, ekonomik, yaratıcı fırsatların önünü açma potansiyeli bulunduğu, “Avrupalıların da bunu başlatan insanlar olacağı” söyleniyor. Kısaca Metaverse’ ün yalnızca oyunlar için olan bir evren olmaması, birçok işlevi yerine getirebileceğiniz bir sanal evren olması kurgulanıyor. Bu konuda Zuckerberg “Metaverse, insanlarla etkileşim kurabileceğiniz sanal bir ortam. Bunun mobil internetin geleceği olacağını düşünüyoruz.” ifadelerini kullandı.
Bir nevi Matrix filminin gerçek hayata uyarlanması denilebilir mi:
Bir anlamda evet ancak Matrix oranında gerçekliğe ulaşması çok zaman alacaktır. Yani Metaverse projeleri, Matrix’ teki gibi isteğimiz dışında yaşadığımız bir dünya değil de isteyerek girdiğiniz bir sanal dünya olacak.
Metaverse sanal dünya ise peki insanlar nasıl giriş yapacak:
Metaverse denilen sanal evren, insanların özel araçlar ve bilgisayarlar kullanarak sanal bir dünyada online bir şekilde yaşamalarına imkan veriyor. Yani bildiğiniz evrenin ötesindeki bir evrende yaşamış oluyorsunuz. Gireceğiniz metaverse evreninde sizi temsil eden bir karakter olarak bilgisayar oyunundaki kahraman gibi kontrol ettiğiniz ve yönettiğiniz kurgu karakter yani avatarınız olacak. İster kendinize benzeyecek, isterseniz tamamen hayal ürünü üç boyutlu bir avatar yaratarak bu evrende çalışıp, gezip, konsere gidip alışveriş yapmak gibi etkileşimde bulunabileceksiniz. Ancak bunları yapabilmeniz şu an için sadece bir hayal.
Anlaşılan bu sanal evrende alış verişte mümkün olacak:
Metaverse evrenleri, internetin yanında Blockchain ve NFT teknolojilerini kullanarak oluşturulmuş evrenlerdir. Her ne kadar kulağa imkânsız gibi gelse bile bu alanda faaliyet gösteren oyun benzeri yapıdaki birçok proje, hâlihazırda yaşanılan yerler halini aldı bile. Kullanılan teknolojiye bağlı olarak Metaverse’ ü Kripto para dünyası sahiplendi ve hemen bu konuda projeler üretildi. Kripto tabanlı, blockchain teknolojisi ile korunan dijital varlıklara sahip olabilecek ve bu dijital dünyada yaşamış olacaksınız. Varlık alım satımları da her projenin kendi geliştirdiği Token denilen dijital paralar yoluyla gerçekleşiyor. Böylece NFT (Non Fungible Token) yani Değiştirilemez Tokenler sayesinde sahiplik ve telif hakkı sorunları ortadan kalkmış durumda olacak.
Günümüzde hayata geçen Metaverse projesi var mı :?
Bugün yaşadığımız dünyada yaşlılardan sıkça duyduğumuz bir cümle “Eskiden buraları dutluktu” cümlesi. Önceden değer görmeyen arazilerin sonradan değer kazanması durumunda sıkça kullanılan bir cümledir. Ancak Metaverse, şimdiden oldukça büyük markalara ev sahipliği yapmaya başladı bile. “Ağırlıkla ‘gayrimenkul’ yatırımları ile başlayan sanal evrende geçtiğimiz günlerde bir kullanıcı The Sandbox'ta Republic Realm tarafından geliştirilen dijital bir yata 650 bin dolar (149 Etherium) ücret ödedi. Benzer şekilde Decentraland sanal evreninde Kanada merkezli bir yatırım şirketi 116 parselden oluşan 600 metrekare büyüklüğündeki arsaya 618 bin MANA (2.43 milyon dolar) ödeme yaptı. Metrekare fiyatının yaklaşık 4 bin dolara tekabül eden yatırım oldukça iddialı olmakla birlikte arsa üzerinde alışveriş ve yaşam merkezleri yapılması planlanıyor. Örnekleri çoğaltmak mümkün.
Bu trendler henüz çok yeni ancak internetin ilk günlerinde bir web sitesinin piksellerini satın almakla neredeyse eşdeğer olduğunu düşünebilirsiniz.
Dünyada Metaverse yatırım yapan markalar var mı:
Metaverse' ün reklamcılık sektörüne yeni bir ivme kazandırabileceği düşünüldüğünden olsa gerek; oldukça büyük markalar büyük yatırımlar yapıp Metaverse işbirliği yapmaya başladı. Dolce & Gabbana, Microsoft Mesh, Coca-Cola, sanal fabrika oluşturmak için Nvidia –BMW İşbirliği, Gucci-Roblox İşbirliği, Paribu örnek olarak verilebilir.
Sonuç Olarak;
Şu an için kulağa bilim kurgu gibi, hayal gibi gelen, sahibinin kim ve kimler olduğu bilinmeyen bu sanal evrende gerçek dünyanın dijital kopyalarına yatırım yapılacak.
Peki, yatırımın, yatırımcının, alış verişin, mal ve paranın var olacağı bu evrende muhasebeci ve mali müşavire de ihtiyaç olacak mı acaba? Siz ne dersiniz?
Not: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.