Masraf yansıtma faturaları doğrudan kanunlarda düzenlenmemiştir. Uygulamada karşılaşılan bazı sorunları aşmak için mükellefler ve meslek mensupları tarafından geliştirilen ve idare tarafından düzenleyici idari işlemlerle yön verilen, vergiyi doğuran olayı muhatabıyla ilişkilendirmek üzere düzenlenen belgedir. Bu durum masraf aktarımı olarak ifade edilmektedir.
Masraf yansıtma faturaları özel anlaşmalar, yanlış faturalama, masraf dağıtımı gibi nedenlerle, bir mal veya hizmet bedelinin, asıl muhatabına yansıtılmasına durumunda ortaya çıkmaktadır.
Eğer bir mükellef bir başka mükellefle ilgili olduğunu peşinen bildiği bir mal veya hizmetin faturasını asıl muhatabı adına alırsa, fatura bedelini kendisi ödemiş veya borçlanmışsa, ayrıca yansıtma faturası düzenlemek yerine söz konusu bu faturayı bir dekont ekinde ilgili firmaya gönderebilir veya ibraz edip bedelini isteyebilir.
Ancak bu şekilde işlem yapılmamış, yani fatura asıl muhatap adına alınmamışsa, masrafın yansıtılabilmesi için fatura kesilmesi gerekmekte olup, bu faturalar uygulamada "yansıtma faturası" olarak isimlendirilmektedir.
Genellikle masraf yansıtma, dar mükelleflerde masraf aktarımı, yurtdışı giderlerin yansıtılması, komisyonların aktarımı, damga vergisi, zam, faiz ve cezaların aktarımı, şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Ancak bu uygulama bazı sorunları ötelerken bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Gidere aracılık edenin kendisine masraf yansıtılanın vekili gibi hareket etmekte oluşu, söz konusu faturada KDV gösterilip gösterilmeyeceği konusunda tereddüde sebep olmaktadır.
Makalemizde mali idarenin görüşü ve yargının konuya yaklaşımı ile konu açıklanmaya çalışılacaktır.
I- YANSITMA FATURALARININ MEVZUATTAKİ YERİ
Yansıtma faturasının tanımına vergi kanunlarında doğrudan yer verilmemesi yasal dayanaktan yoksun olduğu anlamına gelmemektedir. İdari görüşler ile çerçevesi geliştirilerek uygulamada yerini almıştır.
Uygulamada karşılaşılan en büyük sorun yansıtılan giderin KDV’ye tabi olup olmadığının tespiti konusundadır. Konuya başlarken;
Öncelikle masraf faturası hakkında İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı 2009 KDV-1782 sayılı özelgesinde KDV’nin yansıtma faturasında hesaplanması gerektiği yönünde görüşünü aktarmak yerinde olacaktır. İlgili özelgede “başkaları için yapılan ve aslı KDV’ye tabi olan harcamaların aktarılması amacıyla düzenlenen faturalarda harcamanın tabi olduğu oran üzerinden KDV hesaplanacaktır” diye ifade edilmiştir.
II-YANSITMA İŞLEMLERİ İLE İLGİLİ UYGULAMA ALANLARI VE ÖRNEKLER
Konunun daha iyi anlaşmasını sağlamak amacı ile konuyu örneklerle açıklamaya çalışalım.
Ticari faaliyetleri nedeniyle kendi aralarında yaptıkları sözleşmeler ya da benzeri nedenlerle ödenmesi gereken Damga Vergisi, teminat mektupları masrafları gibi KDV’nin konusuna girmeyen harcamaların, tamamının bir firma tarafından ödenerek, bu ödemenin bir kısmının diğer firmadan tahsil edileceği yönünde anlaşmaya varılması asıl ilgilisine düzenlenen yansıtma faturasında KDV hesaplanmaması gerekmektedir.
Masrafı ödeyen firmanın yansıtma işlemi nedeni ile ilgili faturaya komisyon, hizmet gibi bedelleri yansıtma tutarına ekleyerek tek tutar olarak karşı tarafa fatura etmesi durumunda, hizmet ya da aracılık hizmeti genel orana tabi KDV nin hesaplanması gerekmektedir.(%18)” “…aslı KDV’nin konusuna girmeyen ya da vergiden müstesna olan masrafların aktarılmasında KDV hesaplanmayacaktır ancak bu aktarma sırasında masraf tutarını aşan bir bedel tahsil edilir ise, bu aşan kısım üzerinden KDV hesaplanacaktır” . (İstanbul Vergi Dairesi’nin 2009 KDV-1782 sayılı özelgesi)
Dolayısıyla yansıtma faturasındaki tutarı ayrı bir kalem, yansıtma işlemi ile ilgili komisyon, hizmet v.b. işlemlerin ayrı bir kalem olarak faturada gösterilmesi gerekmektedir.
KDV nun da istisna kapsamında temin edilen mal ve hizmetlerin yansıtılması amacıyla düzenlenen faturalarda da istisna geçerlidir. “…..aslı KDV ye tabi olan harcamaların aktarılması amacıyla düzenlenen faturalarda harcamanın tabi olduğu oran üzerinden KDV hesaplanacak, aslı KDV nin konusuna girmeyen veya vergiden müstesna olan masrafların aktarılmasında KDV hesaplanmayacaktır.”(İ.V.D. Başk. 29/05/2013 trh.Sayı: 11395140-019.01-792 no.lu özelgesi)
KDV mükelleflerinin, yurt içi veya yurt dışı banka veya finans kuruluşlarından aldıkları krediyi aynen başka kişi veya kuruluşlara kullandırması ve kredi masraflarını aynen kredinin aktarıldığı kimseye yansıtması konusunda farklı görüşler bulunmaktadır.
Aktarıma konu borçlanma KDV ye tabi ise, yani bir banka veya finans kurumundan değil, faizi KDV li faturaya bağlanmakta olan bir borç ise,
Yahut kullandırılan paranın kaynağı belirsiz ise,
Borcun aktarıldığı kişiye finansman gideri yansıtılmasında da yahut parayı kullanandan alınacak faizin tahakkukunda KDV li fatura aranacaktır.
“........ holding şirketin yurt içi ve yurt dışındaki banka ve finans kuruluşlarından sağladığı krediler nedeniyle ödediği faiz, komisyon ve bunlara ilişkin kur farkları katma değer vergisinden müstesnadır. Holding şirketin katma değer vergisinden müstesna olarak sağladığı kredi tutarını, herhangi bir fark ilave etmeksizin grup şirketlerine yansıtması işlemi de katma değer vergisinden istisna olacaktır.” (Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 16.03.2001 tarih ve 5201-102 sayılı Muktezası)
“…….. kredi faizinin herhangi bir bedel eklenmeksizin aynen yansıtılması işleminde KDV hesaplanmayacaktır. Ancak, aktarılan kredi tutarına ilaveten herhangi bir bedel alınması halinde ise bu bedel, şirketinize sunulan hizmetin karşılığını teşkil edeceğinden genel oranda KDV’ye tabi tutulacaktır.” denilmektedir. (Adana Vergi Dairesi Başkanlığı 30.05.2014 tarih ve 43 sayılı özelge)
Bir firma tarafından çalıştırılan, fakat başka firmada bordrolaşan personele ilişkin bordro maliyeti personeli çalıştıran firmaya yansıtılmasında da KDV hesaplanması gerekmektedir.
Sigortalının hasar gören iktisadi kıymetin zararının telafisi için piyasadan yaptığı alımlarda ödediği katma değer vergisi dahil bedelin, katma değer vergisi mükellefi sigortalı tarafından (yansıtma faturası) düzenlenerek sigorta şirketine aktarılması, katma değer vergisine tabidir.
Yansıtma Faturaları KDV Beyannamesinde Gösterilmesi
Yansıtma faturası %18 oranında KDV’li olarak düzenlenmişse, beyannamede herhangi bir KDV’li fatura gibi, ilgili orana göre gösterilir.
Yansıtmaya konu işlem yansıtana KDV kapsamı dışında olması nedeniyle KDV’siz olarak gelmişse, bu masrafın yansıtılmasında düzenlenecek olan KDV’siz fatura, KDV beyannamesine hiç dâhil edilmemelidir.
Sonuç olarak;
Masraf yansıtma faturasına konu olan işlemde;
Aktarıma konu masrafı doğuran işlemin KDV'ye tabi olup olmadığına bakılarak karar verilmesi gerekmektedir.
Faturalarda harcamanın tabi olduğu oran üzerinden KDV hesaplanacaktır.
KDV'ye tabi ise masraf aktarımı da KDV'ye tabi olacaktır.
KDV'den istisna veya vergiye tabi değil ise, masraf aktarımı KDV'ye tabi olmayacak, düzenlenen belgede vergi gösterilmeyecektir.
Faydalı olması ümidiyle…